Stichting Bloembollenonderzoek: "Elke ingelegde euro levert vijf euro op"

Tot en met 2027 kan de bloembollensector bijna 1 miljoen euro investeren in gewas- en ketenoverschrijdend onderzoek. Dankzij de Stichting Bloembollenonderzoek is er geld voor inmiddels dertien projecten. Directeur Prisca Kleijn van SBO verwacht dat het aantal projecten de komende jaren nog flink zal toenemen. “Er is nu structureel geld om te investeren in de toekomst van de sector.”

Binnenkort krijgt elke bloembollenteler het eerste jaarverslag van de Stichting Bloembollenonderzoek (SBO) toegestuurd. Een goed moment om met stichtingsdirecteur Prisca Kleijn na te gaan wat er de afgelopen paar jaar is gebeurd als het gaat om collectieve financiering van onderzoek en waar SBO op inzet.

Aan onderzoek heeft de bloembollensector veel te danken. Heetstook, warmwaterbehandeling, onderzoek naar schimmels en virussen, het werd allemaal onderzocht dankzij collectief geld. Na het opheffen van het Productschap Tuinbouw in 2012 hield dat op. De KAVB besloot gewasfondsen te starten, die voor de meest urgente problemen soelaas boden. De afgelopen jaren werd echter duidelijk dat dit geld onvoldoende was om de bollensector toekomstbestendig te maken. Dus besloten de leden van de KAVB in navolging van de akkerbouw en de glastuinbouw om een Verbindend Verklaring aan te vragen bij de overheid. Met zo’n verklaring kan bij alle ondernemers een jaarlijks bedrag worden geïnd voor onderzoek. Najaar 2021 werd het plan hiervoor ingediend bij het ministerie van LNV en op 23 maart 2022 werd hiervoor goedkeuring verkregen. Vijf maanden later werd de Stichting Bloembollenonderzoek (SBO) opgericht. Vanaf dat moment kwam er geld beschikbaar om onderzoek weer structureel te financieren. Elke bloembollenteler betaalt 50 euro per hectare. Dat heeft inmiddels geresulteerd in een bedrag van ruim 960.000 euro. Naar verwachting is dit elk jaar beschikbaar voor de uitvoering van het onderzoeksprogramma. De Verbindend Verklaring heeft een looptijd van 2022 tot en met 2027. De basis voor het werk van de stichting vormt het Programma Onderzoek en Innovatie 2022-2027. Daarin is vermeld hoe de stichting werkt en op welke gebieden ze actief is.

Inbreng telers

Een belangrijk kenmerk in de organisatie van SBO is de stem van de praktijk. Die is groot. De KAVB-productgroepen en het Milieuplatform bespreken onderzoeksvoorstellen en bepalen of die voldoende belangrijk zijn om van een positief advies te worden voorzien. Uiteindelijk is het aan de Programmaraad om een besluit te nemen. In deze raad zit vanuit elke productgroep een afgevaardigde en is er een positie voor een ondernemer die geen lid is van de KAVB. “Het geld wordt bijeengebracht door alle ondernemers vanuit de sector en daarom is het belangrijk dat ook vanuit bedrijven die geen lid zijn van de KAVB er een afvaardiging in de Programmaraad zit”, aldus Prisca Kleijn, die sinds 1 juni 2023 directeur is van de Stichting Bloembollenonderzoek.

De Programmaraad komt twee maal per jaar bijeen. Al in 2021 werden de eerste negen projecten goedgekeurd. “Omdat de Verbindend Verklaring in 2022 startte, wilden we geen tijd verliezen. Daarom is al tijdig gestart met het bespreken van onderzoeksvoorstellen, zodat die najaar 2022 ook daadwerkelijk konden starten. Dat betrof vier PPS-en (Publiek-Private Samenwerking), te weten een vervolg op een virusonderzoek in tulp en lelie, Bollen, Bodem en Aaltjes, Weerbare Bollen en Grondige aanpak bodemplagen. In alle vier de gevallen betreft het hier projecten waarin de bloembollensector een van de financierende partijen is. “Bij PPS-en betaalt de overheid de helft. De andere helft komt in alle gevallen van meer partijen dan alleen de KAVB. Op die manier kregen we afgelopen jaar van elke geïnvesteerde euro er vijf terug. Wat de samenwerking betreft, dat gebeurt in veel gevallen met Anthos en de BO Akkerbouw.”

De rol van de besturen van productgroepen is groot, aldus Kleijn. “De ondernemers die in deze groepen zitten, bepalen in hoge mate welke onderwerpen prioriteit hebben. Zij weten vanuit de praktijk waar de witte vlekken zitten.”

Vier gebieden

Inmiddels zijn door de Programmaraad 13 projecten goedgekeurd. Naast grote projecten als Fieldlab Bol en de Groene Tulp op weg naar 0 impact gaat het ook om een project als waarin de bestrijding van wortelknobbelaal in het gewas dahlia wordt onderzocht. Ook zijn in 2022 drie projecten goedgekeurd die waren ingediend door Stichting ROL en aansluitend in voorjaar 2023 nog een project.

Voor de verdeling van het geld, hanteert de stichting vier rubrieken: vitaal gewas, vitale bodem, energie, klimaat, biodiversiteit kringlopen en economie, data, techniek en management. Tot nu toe ligt de nadruk op de eerste twee: Daar is verreweg het grootste deel van het budget naar toe gegaan. Naar verwachting zal er binnenkort ook geld beschikbaar komen voor energieprojecten. Wat nog mist is onderzoek naar economie en data. De prioriteit ligt nu echter bij het zoeken naar oplossingen voor de uitdagingen waar de bloembollensector voor staat.

Samenwerking

Omdat de akkerbouw en de glastuinbouw al enkele jaren ervaring hebben met collectieve financiering van onderzoek is er sprake van heel wat projecten die niet louter voor de bollenteelt zijn. “Vaak vormen bloembollen een onderdeel van een teeltplan op een akkerbouwbedrijf. Daardoor ontstaat er in het onderzoek samenwerking, bijvoorbeeld als het gaat om de projecten Grondige aanpak bodemplagen en Bollen@Bodem en aaltjes, waarin naast de bollen ook de akkerbouw en de veehouderij participeren.

Ook tussen de verschillende bolgewassen kunnen vormen van samenwerking ontstaan. Zo haakt de Alliumteelt aan bij een project over tulpengalmijt. Voor een relatief gering bedrag kan zo’n gewas meedraaien.

Terugkijkend en vooruitkijkend ziet Kleijn veel positiefs als het gaat om het bloembollenonderzoek. “Met de komst van SBO heeft de bloembollensector een eigen organisatie die zich volledig inzet om problemen in de sector door onderzoek en innovatie op te lossen. Er is geld om te investeren. Samen werken we zo structureel aan gezonde bloembollen, rendabele bedrijven en een bloeiende sector .”

Inmiddels lopen de gesprekken al weer voor een nieuwe ronde voorstellen, die in november in de Programmaraad aan de orde komen. En er ligt nog een nadrukkelijke wens vanuit de sector. “Wat we heel graag willen is een centrale database van onderzoeksresultaten. Die is er nog niet, maar moet er wel komen. Er is de afgelopen jaren immers al veel onderzoek gedaan, maar een centrale plek waar dat allemaal is te vinden ontbreekt nog.”

KADER

Op de website www.bloembollenonderzoek.nl is alle informatie te vinden over het werk van de Stichting Bloembollenonderzoek. Dat betreft onder meer het Programma Onderzoek en Innovatie Bloembollen 2022-2027. Daarnaast is een overzicht opgenomen van alle projecten waaraan SBO een financiële bijdrage levert. Ook is het jaarverslag over 2022 op de website te vinden, waarin een overzicht van de financiën is te vinden. Daarnaast zullen de eindresultaten van projecten ook op de website komen. Het onderzoek voor de tulpen- en leliebroeierij wordt gecoördineerd door Glastuinbouw Nederland.

Greenity 157 - Arie Dwarswaard